به گزارش تحریریه، بارزترین ویژگی امروز آفریقا مرکزیت ژئوپلیتیکی آن است. اینک به دلایلی همچون رشد اقتصادی شدیدی که این قاره در دهه گذشته تجربه کرد، نوآوری‌های تکنولوژیکی مرتبط با انقلاب صنعتی چهارم و امید به تحولات صلح‌آمیز، روایت جدیدی از آفریقا به عنوان «سرزمین فرصت‌ها» در جامعه بین‌المللی پدیدار شده‌است. از این رو، تعدادی از قدرت‌های جهانی برای نشان دادن نفوذ اقتصادی یا سیاسی و ایجاد الگوهای جدید رقابت چندقطبی شروع یا افزایش تعامل خود با این قاره کرده‌اند؛ رقابتی که برخی آن‌ را به عنوان «جدال برای جدید برای آفریقا« توصیف کرده‌اند.

این موضوع تصادفی نیست که مشارکت بین اتحادیه اروپا و آفریقا نیز به ویژه با توجه به جاه‌طلبی‌های ژئوپلیتیک کمیسیون اروپا در سال ۲۰۲۰ به مرحله حساسی رسید. واقعیت این است که «اورسولا فون درلاین» رییس کمیسیون اتحادیه اروپا، «چارلز میشل» رئیس شورای اروپا و «ژوزپ بورل» نماینده سیاست خارجی و امور امنیتی اتحادیه اروپا سه رهبر برجسته این نهاد در سه ماه نخست انتصاب خود در این سمت‌ها به آدیس آبابا محل استقرار اتحادیه آفریقا (AU) سفر کردند. موضوعی که با وجود محدودیت‌های ناشی از بیماری کووید۱۹، نشانه روشنی از اهمیت استراتژیک آفریقا برای سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا است.

اتحادیه اروپا همچنین طبق رویکرد جدید راهبردی با عنوان «به سوی یک استراتژی جامع با آفریقا» که توسط کمیسیون اروپا و نماینده عالی اتحادیه اروپا در ۹ مارس ۲۰۲۰ منتشر شد، با این قاره به تعامل و گسترش روابط می‌پردازد. این راهبرد روی پنج استراتژی شامل انتقال سبز و دسترسی به انرژی، تحولات دیجیتال، رشد پایدار و اشتغال‌زایی، حکمرانی صلح و امنیت، مهاجرت و پویایی استوار است. با وجود اینکه ششمین اجلاس سران اتحادیه اروپا به دلیل شیوع بیماری کرونا به سال ۲۰۲۱ موکول شد اما انتظار می‌رود که اولویت‌های مشترک استراتژیک برای گسترش تعامل با این قاره بیش از پیش توسعه یابد؛ به گونه‌ای که بسترهای سیاسی لازم برای همکاری آینده آفریقا و اتحادیه اروپا فراهم شود.

از یک سو، اکنون باید بیش از هر زمان دیگری صدای مردم آفریقا شنیده‌ شود. «تلاش‌های اخیر» مجموعه وسیع‌تری از شرکای استراتژیک را در اختیار رهبران آفریقایی قرار داد. موقعیتی که آنها را قادر می‌سازد که متحدان و مشارکت خود را در راستای نیازها و منافعشان انتخاب کنند. حضور فزاینده آفریقا در صحنه بین‌المللی می‌تواند به طور بالقوه با دیدگاه اتحادیه اروپا درباره نظم و همکاری جهانی هماهنگ باشد و ۲ قاره را به هم نزدیک‌تر کند.

اروپایی‌ها اما باید مراقب باشند. رقابت نامطلوب قدرت در آفریقا احتمالا در سال‌های آینده افزایش خواهد یافت. رقابتی که ممکن است، چشم‌انداز مشارکت اروپا و آفریقا را به ویژه در پنج حوزه یاد شده به خطر بیندازد.

اینک باید دید که اتحادیه اروپا چگونه می‌تواند به اهداف جاه‌طلبانه ژئوپلیتیکی خود درباره قاره آفریقا دست یابد؟ پرورش یک رویکرد همکاری با سایر قدرت‌های جهانی برای کاهش خطرات رقابت‌های چندقطبی دشوار است اما ارزش امتحان کردن دارد.

مهمترین مسئله استراتژیک اروپا این است که بفهمد آفریقایی‌ها چه مطالبه‌هایی دارند. این امر به ویژه در جهان پس از بیماری کووید ۱۹که تلاش برای بهبود موقعیت کشورها لازم است، اهمیت می‌یابد.

موضوع دوم، توسعه یک همکاری سه جانبه اتحادیه اروپا-چین-آفریقا برای توسعه زیرساخت‌ها و مبتنی بر دانش است که می‌تواند از نظر پایداری مالی پروژه های بزرگ وکاهش درگیری اثرات مثبتی داشته باشد.

نهایتا اروپایی‌ها باید از اختلافات داخلی جلوگیری کنند. درگیری برای نفوذ اقتصادی و سیاسی می‌تواند به شدت اعتبار و اثربخشی اتحادیه اروپا در این قاره را تضعیف کند و در نتیجه اروپا فرصت‌های مهم خود را از دست بدهد.  

پایان/